Resmi verilere bakılırsa, Türkiye’de her yıl on binlerce kişi bu yüzden hastanelik oluyor; bazıları maalesef hayatını kaybediyor. Üstelik bu tablo sadece “üretim hatası” ile açıklanamaz. Asıl suçlu, değişen hayat tarzımız: Aceleyle sipariş verilen yemekler, hazır gıdaya aşırı bağımlılık, “biraz beklemiş ama bozulmaz herhalde” rahatlığı… Tehlikenin en büyüğü şu yiyeceklerde: tavuk, kıyma, mayonezli ürünler, uzun süre tezgâhta ya da açık büfede bekleyen salatalar, bir gece önceden kalmış pilav-makarna. Bu gıdalar Salmonella, E. coli, Campylobacter, Listeria gibi bakterilerin ve daha da sinsisi, ısıya dayanıklı toksin üreten Staphylococcus aureus ile Bacillus cereus’un üreme alanı haline geliyor. En korkuncu şu: Bazı toksinler yemeği kaynatsanız bile yok olmuyor. Yani “biraz daha ısıtayım, temizlenir” kurtuluş değil. Kimler daha çok risk altında? ocuklar, yaşlılar, hamileler, kanser tedavisi görenler, diyabet ya da böbrek yetmezliği olanlar… Onların bağışıklık sistemi bu mikroskobik düşmanlarla baş edemiyor; basit bir gıda zehirlenmesi onlar için yoğun bakıma dönüşebiliyor. Peki birey olarak ne yapacağız? Evde altın kurallar: Et-tavuk ile sebzeyi aynı tahta, aynı bıçakla doğramak yok. Çapraz bulaşma en büyük hata. Çiğ ürünle pişmiş ürün asla temas etmesin. Yemek oda sıcaklığında 2 saatten fazla beklemesin. Yazın bu süre 1 saate düşüyor. Buzdolabını tıka basa doldurmayın; soğuk hava dolaşmalı ki 0-4°C arası sabit kalsın. Açıkta satılan süt, peynir, pastırma, sucuk gibi ürünlerden uzak durun. “Taze taze kesildi” palavrasına kanmayın. Dışarıda dikkat: Açık büfe tehlikeli; özellikle öğlen sıcağında 3-4 saat bekleyen tavuklu salata ya da mayonezli rus salatası resmen bakteri partisi. Tavuk döner, köfte, çiğ köfte, mayonezli ürünler sadece gerçekten güvendiğiniz yerlerden alın. Paket servis geldiğinde sıcak yemek buharı tüter halde, soğuk yemek buz gibi olmalı. Ilık geldiyse geri gönderin, utanmayın. Tabii asıl sorumluluk işletmelerde. Soğuk zincir takibi, düzenli hijyen eğitimi, HACCP sistemi, şeffaf etiketleme artık “lüks” değil, hayati zorunluluk. Bir restoranın “5 yıldızlı hijyen belgesi” varsa sorun yok sanıyorsunuz ama o belgeyi veren denetçi kaç kere mutfağa gerçekten girdi, bilen yok. O yüzden tüketici olarak sesimizi yükseltmek zorundayız: “Bu tavuk kaç derecede pişiyor, mayonez kaç saattir dışarıda?” diye sormaktan çekinmeyelim. Biz talep ettikçe standartlar yükselecek. Unutmayalım: Sağlıklı beslenmenin ilk ve en önemli adımı güvenli beslenmedir. Ne yediğimiz kadar, nerede ve hangi koşullarda yediğimiz sağlığımızı belirliyor. Birkaç basit önlem, biraz dikkat ve “aman bir şey olmaz” rahatlığını bir kenara bırakmak, zehirlenmelerin büyük kısmını engelleyebilir. Güvenli bir tabak, sağlıklı bir yaşamın temel taşıdır.